Acts of the Scillitan Martyrs

The earliest Christian text in the Latin language appears to be little more than a court record. Six Christians from the unknown North-African town of Scilli were brought before their provincial governor in Carthage. They were put to trial according to the procedure known to us from the letters of Pliny the Younger (Letter 10.96). Although the hearing and the subsequent passing of sentence took place behind closed doors (in secretario), the record must have been acquired and copied by other Christians. Only at the end is there evidence that a Christian redactor added to the original text.

The Latin text is mainly that of Bastiaensen (1987), except for the final paragraph, where preference is given to the edition of Musurillo (1972). A translation and commentary are here.

Further reading

• A.A.R. Bastiaensen, A. Hilhorst e.a. (ed.) (1987), Atti e Passioni dei Martiri, Milan.
• H. Musurillo (1972), The Acts of the Christian Martyrs, Oxford.

Acta Martyrum Scillitanorum

[1] Praesente bis et Condiano consulibus, XVI Kalendas augustas, Karthagine in secretario inpositis Sperato, Nartzalo et Cittino, Donata, Secunda, Vestia, Saturninus proconsul dixit: “Potestis indulgentiam domini nostri imperatoris promereri, si ad bonam mentem redeatis.”

[2] Speratus dixit: “Numquam malefecimus, iniquitati nullam operam praebuimus; numquam malediximus, sed male accepti gratias egimus; propter quod imperatorem nostrum observamus.”

[3] Saturninus proconsul dixit: “Et nos religiosi sumus, et simplex est religio nostra, et iuramus per genium domini nostri imperatoris, et pro salute eius supplicamus, quod et vos quoque facere debetis.”

[4] Speratus dixit: “Si tranquillas praebueris aures tuas, dico mysterium simplicitatis.”

[5] Saturninus dixit: “Initianti tibi mala de sacris nostris aures non praebebo; sed potius iura per genium domini nostri imperatoris.”

[6] Speratus dixit: “Ego imperium huius seculi non cognosco; sed magis illi deo servio, quem nemo hominum vidit nec videre his oculis potest. Furtum non feci; sed siquid emero teloneum reddo; quia cognosco dominum meum, regem regum et imperatorem omnium gentium.”

[7] Saturninus proconsul dixit ceteris: “Desinite huius esse persuasionis.”

Speratus dixit: “Mala est persuasio homicidium facere, falsum testimonium dicere.”

[8] Saturninus proconsul dixit: “Nolite huius dementiae esse participes.”

Cittinus dixit: “Nos non habemus alium quem timeamus, nisi Dominum Deum nostrum qui est in caelis.”

[9] Donata dixit: “Honorem Caesari quasi Caesari; timorem autem Deo.”

Vestia dixit: “Christiana sum.”

Secunda dixit: “Quod sum, ipsud volo esse.”

[10] Saturninus proconsul Sperato dixit: “Perseveras christianus?”

Speratus dixit: “Christianus sum”; et cum eo omnes consenserunt.

[11] Saturninus proconsul dixit: “Numquid ad deliberandum spatium vultis?”

Speratus dixit: “In re tam iusta nulla est deliberatio.”

[12] Saturninus proconsul dixit: “Quae sunt res in capsa vestra?”

Speratus dixit: “Libri et epistulae Pauli viri iusti.”

[13] Saturninus proconsul dixit: “Moram XXX dierum habete et recordemini.”

Speratus iterum dixit: “Christianus sum”; et cum eo omnes consenserunt.

[14] Saturninus proconsul decretum ex tabella recitavit: “Speratum, Nartzalum, Cittinum, Donatam, Vestiam, Secundam et ceteros ritu christiano se vivere confessos, quoniam oblata sibi facultate ad Romanorum morem redeundi obstinanter perseveraverunt, gladio animadverti placet.”

[15] Speratus dixit: “Deo gratias agimus.”

Nartzalus dixit: “Hodie martyres in caelis sumus: Deo gratias.”

[16] Saturninus proconsul per praeconem dici iussit: “Speratum, Nartzalum, Cittinum, Veturium, Felicem, Aquilinum, Laetantium, Ianuariam, Generosam, Vestiam, Donatam, Secundam duci iussi.”

[17] Universi dixerunt: “Deo gratias.”

Et statim decollati sunt pro nomine Christi.

Amen.